Zmiany na rynku, zmiany w prawie
Specjaliści podkreślają, że prawo usług płatniczych to jedna z najmłodszych a zarazem najbardziej dynamicznych dziedzin prawa. Kluczowym dla polskiego systemu prawnego aktem normatywnym jest tu Ustawa o usługach płatniczych, która weszła w życie 24 października 2011 r. Liczba jej nowelizacji przekroczyła już 20, zatem „średnia” wynosi ponad dwie nowelizacje rocznie. Poszczególne nowele nie tyle były efektem nieumiejętnej pracy ekspertów sejmowego biura legislacji, lecz stawały się konieczne ze względu na bardzo szybki postęp technologiczny, upowszechnienie się Internetu jako zjawiska życia codziennego oraz ekspansję środków komunikacji mobilnej. Dzięki rewolucji elektronicznej powstały nieznane nigdy wcześniej formy płatności, wykorzystywane przez większość społeczeństwa. Z tego względu w ustawie z 2011 r. znalazły się przepisy administracyjnoprawne regulujące np. nadzór nad emitentami pieniądza elektronicznego i dostawcami usług płatniczych.
Wskazówki z Brukseli
Na postęp techniczny i komunikacyjny reagowały również instytucje Unii Europejskiej, zwracając uwagę przede wszystkim na możliwy zakres pozwolenia na dokonywanie rozliczeń pieniężnych przez podmioty nie będące bankami. Z perspektywy rynku polskiego, istotne znaczenie mają dyrektywy unijne, wskazujące, w jaki sposób państwa członkowskie mają zmodyfikować swą legislację oraz bezpośrednio stosowane rozporządzenia (nie należy ich mylić z mającymi charakter aktów wykonawczych do ustaw rozporządzeniami przewidzianym w Konstytucji RP). Znaczenie dla wykładni prawa mają przede wszystkim wydawane w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej regulacyjne standardy techniczne oraz wytyczne Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego. Polska ustawa transponuje m.in. tytuły III i IV drugiej dyrektywy o usługach płatniczych. Dotyczą one przejrzystości warunków i wymogów w obszarze informowania o usługach płatniczych oraz prawach i obowiązkach związanych z korzystaniem z tychże usług i dostarczaniem ich.
Transpozycja norm UE do prawa polskiego
Regulacje ustawy o usługach płatniczych stosuje się do wszystkich usług wskazanych w art. 3 ust. 1 tejże ustawy oraz w załączniku do drugiej dyrektywy o usługach płatniczych. Ważną zasadą zawartą w implementowanej za pomocą ustawy z 2011 roku dyrektywie jest zasada neutralności technologicznej. Wprowadzono ją, by stworzyć równe zasady dostępu do rynku dla każdego z systemów płatności, co ma umożliwić konsumentom optymalną swobodę wyboru. W myśl zasady neutralności technologicznej, ustawodawstwo nie powinno stawiać barier dla rozwoju technologicznego, lecz przy tym zapewnić efektywne uregulowanie innowacji technicznych, które pojawią się dopiero po jego wejściu w życie. Oprócz tego, dyrektywa, a za nią polskie przepisy, zapewnia równy poziom ochrony każdemu użytkownikowi korzystającemu z każdego rodzaju płatności elektronicznej. Ważnym skutkiem implementacji drugiej dyrektywy o usługach płatniczych jest też wprowadzenie jednolitego reżimu odpowiedzialności dostawców usług płatniczych za nieautoryzowane transakcje (zob. art. 46 i n. Ustawy).
Na podstawie: G. Sikorski, Ustawa o usługach płatniczych. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2020.